Is leiderschap te leren? Kan iedereen dat en waarom is dat belangrijk?

Het voorval staat nog vers in mijn geheugen gegrift. Vorig jaar werd ik uitgenodigd om een lezing te geven over Dienend Leiderschap. Ik sta als tweede spreker op het programma. Een enigszins gezette man loopt naar voren, zijn borst nadrukkelijk naar voren gedrukt. Het publiek valt stil. Dit blijkt de directeur van de organisatie te zijn. De nummer een van de sprekers van die middag.

Leiderschap dat niet meer van deze tijd is

De man krijgt allereerst een paar vragen van zijn medewerkers die in de zaal zitten. Na wat heen en weer gepraat, stelt iemand de vraag: “Is leiderschap te leren?”. De directeur lacht. “Nee zeker niet, dat heb je of je hebt het niet. Kijk maar naar mij. Er zijn een heleboel leiders die gaan voor de winst, maar dat zijn geen leiders. Je moet er zijn voor je mensen. Nee, leiderschap kan je niet leren. Ik heb het van nature en ben een geboren leider.” Vervolgens slaat hij zichzelf op de borst dat hij de organisatie in een jaar tijd uit een financiële ellende heeft gehaald en valt het me op dat hij het alleen maar over geld heeft. Ook zijn successen uit het verleden worden uitvoerig tentoongespreid. Medewerkers die een vraag stellen worden behandeld door hem als kleine kinderen. Hij lacht om hun vragen. Zij moeten nog veel leren vind hij, maar leiders zullen ze nooit worden. Daar zijn ze ook niet voor aangenomen. Zij zijn er voor de inhoud. Hij zegt dit letterlijk. Zijn publiek slikt alles wat hij zegt als zoete koek. De man loopt na zijn praatje de zaal uit met de mededeling dat hij hele belangrijke andere dingen te doen heeft.

Mijn mond valt open bij het horen van dit verhaal van deze directeur. In niets ben ik het met hem eens. Ben ik in een toneelstuk terechtgekomen? Waarom is iedereen zo gedwee in het aanhoren van dit verhaal? Waarom laten deze volwassen medewerkers zich behandelen als kleine kinderen? Ik merk dat ik van binnen kook, maar mijn mond niet open krijg, hoewel alles in mijn roept om hem van repliek te dienen. Ter plekke.

Hiërarchie werkt verlammend

Door dit voorval realiseerde ik me weer dat hiërarchie verlammend werkt, zelfs als je geen onderdeel uitmaakt van een organisatie. Het doet meteen iets met het hele systeem. Het gaat over macht en onmacht. En laat je dat toe of niet. Als medewerker heb ik zeker leidinggevenden gekend die net zoals deze directeur meer interesse in zichzelf hadden dan in hun medewerkers. Ik had er nooit een klik mee en kwam daardoor nooit uit de verf. Ik ging vooral in het verweer of zocht na verloop van tijd mijn heil elders.

Oud powermodel

Leiderschap is te leren en leiderschap is er in vele kleuren en gradaties. Het oude powermodel laat een leider zien die sterk op zichzelf gericht is en gehoorzame medewerkers nodig heeft. Het paste bij de opbouw van een economie die net was ontstaan, tijdens de industriële revolutie. Er was (misschien wat oneerbiedig gezegd) werkvolk nodig. Van leiders van nu vragen we iets anders. Om alle complexiteiten aan te kunnen die de maatschappij, het milieu, de klant, de medewerkers van ons vragen. Daar bieden de 6 karakteristieken en 10 gedragkenmerken van Dienend Leiderschap een mooie richtlijn in.

Voorbeeldrol

Leiderschap is te leren als je bereid bent om zelf een voorbeeld te zijn voor anderen. De prijs daarvoor is dat je jezelf ontwikkelt, dat je weet wie je bent en hoe jij lekker in je vel zit en richting geeft aan een gezamenlijke missie. Je kunt anderen pas waarderen als je jezelf waardeert, niet zo snel ergens van onder de indruk bent en tegenslagen kunt incasseren. Want dat is wat jouw medewerkers zien en waar ze op letten. Vertrouw ik deze persoon in wat hij of zij doet? Kan ik me identificeren met de wijze waarop de organisatie de dingen doet en een koers vaart waar ik achter sta?

Weerslag op klanten

Medewerkers nemen het gedrag over van de leider. Ze zijn ook zo richting hun klanten. In het voorbeeld dat ik noemde is het logisch dat zij ook heel goed weten wat hun klant nodig heeft in plaats van de klant zelf te laten denken of mee te praten.

En dan mag ik het podium op. Ik begin met de zin: “In tegenstelling tot de spreker voor mij, ben ik ervan overtuigd dat leiderschap wel degelijk te leren is en gelukkig zie ik ook regelmatig in organisaties dat dit zo werkt.” Het publiek schiet in de lach en krijgt de keerzijde te zien van hoe leiderschap er ook uit kan zien.

Meer weten?

Wil je meer weten over Servant Leadership en een krachtige voorbeeldrol ontwikkelen vanuit een gezonde hiërarchie? Neem dan deel aan een van onze leergangen of trainingen. www.servant-leadershipsolutions.nl